Աշխատանքային իրավունք
Դասանյութ՝ Իրավագիտություն /250-263/
Առաջադրանք՝
Որո՞նք են աշխատանքային իրավունքի աղբյուրները:
Աշխատանքային իրավունքի գլխավոր աղբյուրը ՀՀ Սահմնադրությունն է։ Աշխատանքայի իրավունքի հաջորդ աղբյուրը աշխատանքային օրենսգիրքն է, որը ընդունվել է 2004թ․ նոյեմբերի 9-ին։ Աշխատանքային իրավունքի հաջորդ աղբյուրներն են օրենքները։ Աշխատանքային իրավունքի աղբյուր են նաև ենթաօրենսդրական ակտերը։ Այդպիսիք են՝ աշխատանքային իրավունքի նորմեր պարունակող ՀՀ նախագահ հրամանգրերը, ՀՀ կառավարության որոշումներրը, նախարարաությունների և գործադիր իշխանության այլ մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ակտերը։
Սահմանե՛լ աշխատանքային իրավահարաբերություններ հասկացությունը:
Աշխատանքային իրավահարաբերությունները աշխատողի և գործատուի փոխադարձ համաձայնության վրա հիմնված հարաբերություններն են, ըստ որի՝ աշխատողն անձամբ, որոշակի վարձատրությամբ կատարում է աշխատանքային գործառույթներ (որոշակի մասնագիտությամբ, որոկավորմամբ կամ պաշտոնում աշխատանք) ենթարկվելով ներքին կարգապահական կանոններին, իսկ գործատուն ապահովում է աշխատանքային օրենսդրությամբ, աշխատանքային իրավունքի նորմեր պարունակող այլ նորմատիվ իրական ակտերով, կոլեկտիվ և աշխատանքային պայմանագրերով նախատեսված աշխատանքի պայմաններ։
Ո՞վ է համարվում աշխատող:
Աշխատողը աշխատանքային օրենսգրքով սահմանված տարիքի հասած գործունակ քաղաքացին է, որն աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա գործատուի օգտին կատարում է որոշակի աշխատանք՝ ըստ որոշակի մասնագիտությամբ, որակավորման կամ պաշտոնի։
Որո՞նք են աշխատողի աշխատանքային պարտականությունները և իրավունքները:
Աշխատողի աշխատանքային պարտականություններն ամրապնդված են աշխատանքային օրենսգրքի 216 հոդվածում․ ըստ որի աշխատողը պարտավոր է՝
- Բարեխղճորեն կատարել աշխատանքային պայմանագրով ստանձված պարտավորությունները,
- պահպանել կազմակերպության նեքին կարգապահական կանոնները․ աշխատանքային կարգապահությունները,
- կատարել աշխատանքի սահմանված նորմաները,
- պահպանել աշխատանքի պաշտպանության և անվտանգության ապահովման պահանջները
- բարեխղճորեն վերաբերվել գործատուի և այլ աշխատողների գույքին, ինչպես նաև մարդկանց կյանքին ու առողջությանը:
- գործատուի գույքի պաշտպանությանն սպառնացող վտանգի ծագման մասին անմիջապես տեղեկացնել գործատուին։
Ո՞վ է համարվում գործատու:
Գործատուն աշխատանքային հարաբերության այն մասնակիցն է, որն աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա և օրենքով սահմանված կարգով օգտագործում է քաղաքացիների աշխատանքը։
Որո՞նք են գործատուի իրավունքները
Համաձայն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի, գործատուն իրավունք ունի ՝
- Աշխատանքային օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով և պայմաններով աշխատողների հետ կնքել, փոխել և լուծել աշխատանքային պայմանագիր,
- աշխատողներից պահանջել կատարելու իրենց աշխատանքային պարտականությունները և պահպանելու ներքին աշխատանքային կարգապահության կաննոները,
- խրախուսել աշխատողներին բարեխիղճ և արդյունավետ աշխատանքի համար,
- աշխատանքային օրենսդրությամբ սահմանված կարգով աշխատողների նկատմամբ կիրառել կարգապահական և նյութական պատասխանատվության միջոցներ,
- ընդունել ներքին և անհատական իրավական ակտեր,
- վարել կոլեկտիվ բանակցություններ և կնքել կոլեկտիվ պայմանագրեր,
- ստեղծել գործատուների շահերը պաշտպանող ներկայացուցչական մարմիններ կամ միավորվել դրանց մեջ,
- սահմանել աշխատողի աշխատանքային պայմանները և այլն: